Βασικά δομικά χαρακτηριστικά δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

στη βελγο-φλαμανδική κοινότητα

Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη βελγο-φλαμανδική κοινότητα αποτελείται από 4 επίπεδα. Κάθε επίπεδο περιλαμβάνει 2 τάξεις. Από το 2ο έως και το 4ο επίπεδο χωρίζεται κάθετα σε 4 τύπους εκπαίδευσης:

·   ASO-Γενική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Με σαφή προσανατολισμός στην ανώτατη εκπαίδευση και πιο θεωρητική προσέγγιση των διδακτικών αντικειμένων.

·    TSO-Τεχνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Δίνει έμφαση στη σύνδεση των θεωρητικών γνώσεων με πρακτικές δεξιότητες και ικανότητες. Από τη μια μεριά προετοιμάζει τους μαθητές για την επαγγελματική τους αποκατάσταση και από την άλλη τους προετοιμάζει για την ανώτατη εκπαίδευση.

·    KSO-Καλλιτεχνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Εστιάζει στην ανώτατη καλλιτεχνική εκπαίδευση χωρίς να αποκλείει διδακτικά αντικείμενα που δεν σχετίζονται με την τέχνη ή με άλλα επαγγέλματα.

·    BSO-Επαγγελματική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Πρόκειται για ένα τύπο εκπαίδευσης που εστιάζει στην απόκτηση πρακτικών δεξιοτήτων. Οι μαθητές αποκτούν θεωρητικές γνώσεις ενώ παράλληλα μαθαίνουν να εξασκούν ένα συγκεκριμένο επάγγελμα. Συχνά, αυτός ο τύπος εκπαίδευσης προσελκύει μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και ιστορικών μαθησιακών αποτυχιών.

Επιπλέον επισημάνσεις:

·         Μόνο στην Επαγγελματική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (BSO) οι μαθητές μπορούν να παρακολουθήσουν και 4ο επίπεδο σπουδών.

·         Από το σχολικό έτος 2009-2010 υπάρχει και 4ο επίπεδο "υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας" (μέσω του ΗΒΟ5).

·         Μετά την Β τάξη του 3ου επιπέδου, υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης της 7ης τάξης στους τύπους εκπαίδευσης ASO, KSO και BSO.

·         Από την 1η Σεπτεμβρίου του 2009, η 7η τάξη ειδίκευσης των TSO και KSO εντάχθηκε στη νέα αναβαθμισμένη επαγγελματικού προσανατολισμού δευτεροβάθμια εκπαίδευση και αποκαλείται Se-n-Se (secundair-na-secundair).

Από το 2000, έχε εφαρμοστεί ένα αρθρωτό σύστημα επαγγελματικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (BSO), από το οποίο μπορούν να επωφεληθούν οι μαθητές αφού ολοκληρώσουν το 1ο επίπεδο BSO.

Οργάνωση του σχολικού χρόνου

Η σχολική χρονιά ξεκινά την 1η Σεπτεμβρίου και τελειώνει, θεωρητικά, στις 31 Αυγούστου. Ουσιαστικά, η σχολική χρονιά ολοκληρώνεται στις 39 Ιουνίου καθώς από 1η Ιουλίου έως τέλος Αυγούστου διαρκούν οι καλοκαιρινές διακοπές. Λαμβάνοντας υπόψη τις σχολικές διακοπές, τα σχολεία λειτουργούν 182 ημέρες το χρόνο.

Με δεδομένο ότι η σχολική χρονιά ολοκληρώνεται στις 31 Αυγούστου, οι μαθητές υποχρεούνται να συμμετέχουν σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία που οργανώνεται για τους μήνες του καλοκαιριού π.χ. πρακτική εξάσκηση ή ερευνητικές εργασίες.

Εβδομαδιαίο και ημερήσιο πρόγραμμα

Εβδομαδιαίο πρόγραμμα: Το πλήρες πρόγραμμα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στην ειδική δευτεροβάθμια εκπαίδευση διαρκεί 9 μισές μέρες από τη Δευτέρα έως την Παρασκευή. Το κενό μισής μέρας (ένα πρωί ή ένα απόγευμα) που αντιστοιχεί σε κάθε μαθητή επιλέγεται από τον καθένα και συνηθίζεται να είναι την Τετάρτη το απόγευμα.

Στην μερικής απασχόλησης επαγγελματική δευτεροβάθμια εκπαίδευση τα μαθήματα καταλαμβάνουν το πολύ 4 μισές μέρες από τη Δευτέρα έως την Παρασκευή.

Στην πλήρης απασχόλησης δευτεροβάθμια εκπαίδευση μία εβδομάδα περιλαμβάνει 28 διδακτικές ώρες (36 διδακτικές ώρες στην περίπτωση του τομέα υγείας και πρόνοιας). Όπως καθορίζεται από τη Βασιλική Απόφαση αρ.2 της 21ης Αυγούστου 1978, ο μέγιστος αριθμός διδακτικών ωρών ανά εβδομάδα που δίνει στο σχολείο δικαίωμα κυβερνητικής χρηματοδότησης ή επιδότησης (εξαιρώντας κάθε διδακτική περίοδο για μαθησιακή στήριξη)  είναι 32, εκτός από:

·    Η Β τάξη του 1ου επιπέδου με ελάχιστο τεσσάρων διδακτικών ωρών την εβδομάδα αφιερωμένων στην πρακτική εξάσκηση: μέγιστος αριθμός διδακτικών ωρών 34.

·    Το σχολικό έτος πριν την ένταξη στην επαγγελματική εκπαίδευση: μέγιστος αριθμός διδακτικών ωρών 34.

·    TSO, KSO, BSO: μέγιστος αριθμός διδακτικών ωρών 36.

·    Το 3ο επίπεδο ASO με τουλάχιστον 2 διδακτικές ώρες φυσικής αγωγής την εβδομάδα και τουλάχιστον 1 διδακτική ώρα την εβδομάδα για καλλιτεχνική παιδεία ή αισθητική αγωγή: μέγιστος αριθμός διδακτικών ωρών 33.

·    Τμήματα υψηλής επαγγελματικής κατάρτησης (ΗΒΟ): μέγιστος αριθμός διδακτικών ωρών 36.

Ημερήσιο πρόγραμμα: Τα μαθήματα δεν ξεκινούν πριν τις 8 το πρωί ( συνήθως ξεκινούν στις 8:30) και ολοκληρώνονται μεταξύ 3 και 5 το απόγευμα. Το μεσημέρι υπάρχει διάλειμμα για φαγητό διάρκειας τουλάχιστον 50 λεπτών. Αν απουσιάζει ένας καθηγητής και δεν είναι εφικτή η αναπλήρωσή του ή η απασχόληση των μαθητών με εναλλακτική δραστηριότητα, τότε μπορεί να τους επιτραπεί η αναχώρηση από το σχολείο. Η κοινή λογική και το συμφέρον των μαθητών επικρατούν. Πρέπει σε κάθε περίπτωση να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως η γονεϊκή έγκριση, η ασφαλιστική κάλυψη, η ανωτέρα βία, η χρονική περίοδος, η ηλικία των μαθητών κ.ά.

Ωρολόγιο πρόγραμμα, διδακτικά αντικείμενα, κατανομή ωρών

Η κυβέρνηση επιβλέπει την ποιότητα της παιδείας θέτοντας τους στόχους και τους σκοπούς της εκπαίδευσης, τα απαιτούμενα επαγγελματικά προσόντα και το βασικό πρόγραμμα μαθημάτων, το οποίο αποτελεί τον πυρήνα του ωρολογίου προγράμματος.

Ο σκοπός του βασικού ωρολογίου προγράμματος είναι να επιτευχθούν οι βασικοί στόχοι που έχουν τεθεί για κάθε ομάδα μαθητών. Οι βασικοί στόχοι είναι από τη μια μεριά η απόκτηση και κατανόηση κάποιων βασικών γνώσεων, και από την άλλη η απόκτηση ορισμένων απαιτούμενων δεξιοτήτων και η διαμόρφωση στάσεων. Τα σχολεία υποχρεούνται να υλοποιήσουν τους γνωστικούς και ψυχοκινητικούς στόχους που έχουν τεθεί στο βασικό πρόγραμμα. Η επίτευξη των στόχων αυτών θα ελεγχθεί κατά την επιθεώρηση και αξιολόγηση του σχολείου.

Αξιολόγηση μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Οι μαθητές αξιολογούνται μέσω ολιγόλεπτων και μεγαλύτερης διάρκειας γραπτών εξετάσεων, οι οποίες οργανώνονται από τον κάθε καθηγητή υπό την τελική ευθύνη  του διευθυντή της σχολικής μονάδας, σύμφωνα με απόφαση της φλαμανδικής κυβέρνησης της 19ης Ιουνίου 2002. Παράλληλα είναι εφικτή η συνεχής αξιολόγηση των μαθητών.

Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το συμβούλιο της τάξης, που είναι υπεύθυνο για την καθοδήγηση και αξιολόγηση των μαθητών, αποτελεί το βασικό όργανο αξιολόγησης των μαθητών. Το συμβούλιο αυτό αποτελείται από το διευθυντή ή κάποιο αντιπρόσωπό του και όλους τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν τον συγκεκριμένο μαθητή κατά τη συγκεκριμένη σχολική χρονιά (τα άτομα αυτά έχουν δικαίωμα ψήφου). Στην ομάδα αυτή μπορεί ακόμα να συμμετέχουν ο αναπληρωτής διευθυντής και άλλα μέλη του προσωπικού του σχολείου με συμβουλευτικό και συντονιστικό για τους μαθητές ρόλο, όπως σύμβουλοι, παιδαγωγοί ή ψυχολόγοι (η παρουσία των ατόμων αυτών στην ομάδα έχει συμβουλευτικό ρόλο). Εκτός από αυτό το συμβούλιο τάξης, υπάρχει και ένα ακόμα συμβούλιο που είναι υπεύθυνο για την επιλογή των μαθητών που θα εγγραφούν στο σχολείο, στο οποίο όμως δεν είναι υποχρεωτικό να συμμετέχουν όλοι οι καθηγητές που διδάσκουν τα μαθήματα που πρόκειται να παρακολουθήσουν οι μαθητές. Το συμβούλιο της τάξης είναι υπεύθυνο για την εγγραφή και τα δίδακτρα, την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών, την προαγωγή τους στην επόμενη τάξη και τα πιστοποιητικά σπουδών τους.

Σε ένα Se-n-Se τμήμα σπουδών (7η τάξης ειδίκευσης επαγγελματικής εκπαίδευσης), το συμβούλιο αξιολόγησης μαθητών παίρνει τις αποφάσεις του στο τέλος του πρώτου εξαμήνου, με την προϋπόθεση ότι μέχρι τότε έχουν ολοκληρωθεί τα απαραίτητα μαθήματα. Για μαθήματα που διαρκούν πάνω από τρία εξάμηνα, άρα περισσότερο από ένα σχολικό έτος, το συμβούλιο αξιολόγησης δεν παίρνει αποφάσεις μέχρι να ολοκληρωθούν όλα τα εξάμηνα.

Ο μέγιστος αριθμός ημερών που μπορεί να δαπανηθεί για την αξιολόγηση μαθητών είναι 30 μέρες (ή 60 μισές σχολικές μέρες). Τα σχολεία που έχουν υιοθετήσει το σύστημα της συνεχούς αξιολόγησης και οι μορφές εκπαίδευσης 1,2,3 της ειδικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν μπορούν να αφιερώσουν πάνω από 9 σχολικές μέρες (ή 18 μισές σχολικές μέρες) στην αξιολόγηση μαθητών. Οι διαβαθμισμένες εξετάσεις και τα τεστ δεξιοτήτων, στα οποία υποβάλλουν τους μαθητές άλλες δομές κι όχι το σχολείο, κατά τη διάρκεια προγραμμάτων επαγγελματικής και τεχνικής κατάρτισης (π.χ. εξετάσεις για οδήγηση φορτηγών), δεν συμπεριλαμβάνονται στο μέγιστο αριθμό ημερών αξιολόγησης.

Πρόοδος μαθητών

Κάθε συμβούλιο τάξης πρέπει να ολοκληρώνει το ευαίσθητο έργο της πνευματικής και κοινωνικής αξιολόγησης κάθε μαθητή σε τακτά χρονικά διαστήματα και να καταλήγει σε παιδαγωγικά συμπεράσματα. Με αυτά τα δεδομένα, είναι δυνατό να ζητηθεί βοήθεια και αν θεωρηθεί απαραίτητο να αναθεωρηθεί και να επαναπροσδιοριστεί το αποτέλεσμα. Ακόμα, το συμβούλιο της τάξης έχει την υποχρέωση να συμφωνήσει σε μία κοινή προσέγγιση για κάθε μαθητή και να αποφανθεί στο τέλος τους σχολικού έτους σχετικά με το αν ο μαθητής μπορεί να προαχθεί στην επόμενη τάξη και αν θα λάβει τον αντίστοιχο τίτλο σπουδών (τίτλος σπουδών προσανατολισμού/orientation certificate).

Το συμβούλιο της τάξης μπορεί να στηρίξει τις αποφάσεις του στους ακόλουθους παράγοντες, μεταξύ άλλων:

·    την προηγούμενη σχολική επίδοση του κάθε μαθητή,

·    τα ενδιάμεσα αποτελέσματα της καθημερινής του προσπάθειας, των σύντομων γραπτών δοκιμασιών και των διαγωνισμάτων του,

·    τις πληροφορίες από το Κέντρο Καθοδήγησης Μαθητών (Pupil Guidance Center),

·    συζητήσεις με γονείς και μαθητές, αν κριθεί απαραίτητο.

Εκδίδονται 3 τύποι τίτλων σπουδών προσανατολισμού:

·    Τίτλος σπουδών-Α αν ο μαθητής ολοκλήρωσε με επιτυχία την τάξη,

·    Τίτλος σπουδών -Β αν ο μαθητής γίνεται δεκτός στην επόμενη τάξη, αλλά εξαιρείται από κάποια μαθήματα ή μαθησιακές διαδικασίες.

·    Τίτλος σπουδών -C αν ο μαθητής παραμένει στάσιμος.

Η απόφαση αυτή μπορεί να διαφοροποιηθεί αν αποφασιστεί η επανεξέταση του μαθητή.

Η τελική απόφαση λαμβάνεται από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη π.χ. στην περίπτωση ενός τίτλου σπουδών-Β ο μαθητής ή οι γονείς του μπορούν να αποφασίσουν να επαναλάβει την τελευταία τάξη.

Οι μαθητές αξιολογούνται μόνο από τις επιδόσεις τους και η διαδικασία αξιολόγησης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πειθαρχικούς σκοπούς. Οι μαθητές ή οι γονείς, που επιθυμούν να υποβάλουν ένσταση σε ένα τίτλο σπουδών Β ή C, έχουν προθεσμία τριών ημερών από την ημέρα της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων. Μία επιτροπή ενστάσεων θα αποφασίσει αν το συμβούλιο της τάξης πρέπει να επανεξετάσει την περίπτωση ή όχι.

Οι αποτυχίες παραμένουν ένα σημαντικό πρόβλημα. Σε πολλές περιπτώσεις, η επανάληψη της τάξης αποτελεί την εύκολη λύση στην περίπτωση λανθασμένου προσανατολισμού ή λανθασμένης επιλογής μαθημάτων. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη επιπλέον πρωτοβουλίες σχετικά με τα θέματα αυτά.

 Πιστοποίηση

Εκτός από τους τίτλους σπουδών προσανατολισμού που απονέμονται στο τέλος κάθε τάξης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το συμβούλιο της τάξης μπορεί να απονείμει και ένα δίπλωμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης:

·    3ο επίπεδο: στο τέλος της Β τάξης (ASO, TSO, KSO) ή στο τέλος της Γ τάξης (BSO) αν αυτή δεν αποτελεί τάξη εξειδίκευσης (η Se-n-Se ή 7η τάξη, όπως αποκαλείται)

·    4ο επίπεδο BSO: στην Α ή στην τελευταία τάξη

·    στο τέλος του τμήματος ΗΒΟ (υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας)

Eίναι επίσης δυνατό να δοθεί και ένας τίτλος σπουδών υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε όσους μαθητές δεν το έχουν ήδη λάβει, μετά την ολοκλήρωση της Α τάξης.

 

Τίτλοι σπουδών επίσης απονέμονται:

·    πριν το ξεκίνημα της επαγγελματικής κατάρτισης και στη Β τάξη του πρώτου επιπέδου (τίτλος σπουδών 1ου επιπέδου SO)

·    μετά τη Β τάξη (ASO, TSO, KSO) του 2ου επιπέδου (τίτλος σπουδών 2ου επιπέδου SO)

Στην επαγγελματική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, οι μαθητές μπορούν εκτός από τους τίτλους σπουδών προσανατολισμού να αποκτήσουν και άλλες πιστοποιήσεις:

·    2ου επιπέδου, στη Β και Γ τάξη (όταν αυτή είναι οργανωμένη ως συμπληρωματικό έτος)

·    3ου επιπέδου, στη Β και Γ τάξη (όταν αυτή είναι οργανωμένη ως έτος εξειδίκευσης)

·    4ου επιπέδου, στη Β τάξη (σύμφωνα με την εγκύκλιο So 64).

Σε ορισμένες τάξεις και σε ορισμένες μαθησιακές διαδικασίες, οι μαθητές πρέπει να πραγματοποιήσουν με επιτυχία τις διαβαθμισμένες γραπτές δοκιμασίες (integrated test-GIP).

·    2ου επιπέδου BSO: οι μαθητές της Γ τάξης όταν αυτή αποτελεί συμπληρωματικό έτος σπουδών.

·    3ου επιπέδου TSO, KSO, BSO: οι μαθητές της Β τάξης.

·    3ου επιπέδου BSO: οι μαθητές της Γ τάξης όταν αυτή αποτελεί τάξη  εξειδίκευσης.

·    4ου επιπέδου BSO: οι μαθητές της Β τάξης, σύμφωνα με την εγκύκλιο SO 64.

3ο επίπεδο: Το 3ο επίπεδο ASO, KSO, αποτελεί έτος προπαρασκευής για την ανώτατη εκπαίδευση και οδηγεί σε πιστοποιητικό κανονικής παρακολούθησης μαθημάτων (certificate of regular course attendance).

Για κάθε ομάδα μαθημάτων της Β και Γ τάξης του 3ου επιπέδου σπουδών σε κάθε κλάδο της εκπαίδευσης καθώς και σε κάθε τάξη του 4ου επιπέδου BSO, οι μαθητές μπορούν να λάβουν τίτλο σπουδών στις βασικές γνώσεις διοίκησης επιχειρήσεων. Τον ίδιο τίτλο σπουδών μπορούν να αποκτήσουν κατά την μερικής απασχόλησης επαγγελματική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, εφόσον ο μαθητής έχει ήδη παρακολουθήσει τουλάχιστον 4 χρόνια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Από την 1η Σεπτεμβρίου του 2008 έχει ενταχθεί σε όλα τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ένα νέο πρόγραμμα διοίκησης επιχειρήσεων, στηριγμένο στις δεξιότητες των μαθητών (εγκύκλιος SO/2008/01).

Στην αρθρωτή (διαδοχική) δευτεροβάθμια εκπαίδευση κάθε στάδιο οδηγεί σε ένα επιμέρους τίτλο σπουδών και το σύνολο των τίτλων μιας μαθησιακής οδού αντιστοιχούν σε ένα πιστοποιητικό.

Στη διαδοχική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στους μαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς την επαγγελματική τους εκπαίδευση αφού παρακολουθήσουν τον ελάχιστο απαιτούμενο χρόνο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, απονέμεται ο τίτλος σπουδών του 2ου επιπέδου, δηλαδή ένας  τίτλος ή δίπλωμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Οι μαθητές του Se-n-Se 3ου επιπέδου μπορούν να αποκτήσουν το πιστοποιητικό ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Όσοι μαθητές δεν ολοκλήρωσαν με επιτυχία το σύνολο των μαθημάτων, λόγω επίδοσης ή λόγω ανεπαρκούς φοίτησης, λαμβάνουν τον τίτλο σπουδών προσανατολισμού C.