Φλαμανδικό εκπαιδευτικό σύστημα

Περιγραφή του Φλαμανδικού Βελγικού εκπαιδευτικού συστήματος μέσα από το πρόγραμμα Erasmus+ 2016 με θέμα: ICT, From teachers to facilitators and moderators of a student- centred learning process

Το σκέλος του επιμορφωτικού προγράμματος στον οργανισμό υποδοχής Taxandria cvo στο Βέλγιο από 16 έως 23 Οκτωβρίου 2016 στην πόλη Turnhout, ξεκίνησε με περιγραφή του σχολείου για τους ενήλικες μετανάστες. Το συγκεκριμένο σχολείο είναι μόνο για τη διδασκαλία της γλώσσας, λειτουργεί εδώ και 15 χρόνια. Το δημόσιο αυτό σχολείο λειτουργεί με δίδακτρα, απαλλάσσονται από τα δίδακτρα όσοι σπουδαστές έχουν παρακολουθήσει ειδικό σεμινάριο προσαρμογής τεσσάρων ημερών, που αφορά δεξιότητες και ενημέρωση για το τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας. Στους στόχους του σεμιναρίου αυτού είναι οι μελλοντικοί σπουδαστές να μάθουν και τους βασικούς κανόνες του σχολείου ώστε να γίνει ομαλά η προσαρμογή τους. Μετά το σεμινάριο δίνουν ένα τεστ για να περάσουν στο πρόγραμμα της γλώσσας. Από το τεστ εξαιρούνται όσοι έχουν κάνει σπουδές στη χώρα τους.

Το σχολείο έχει το δικό του κτήριο και αυλή και έχει το δικαίωμα να δημιουργεί τους δικούς κανόνες με τη δυνατότητα να είναι διαφορετικοί από τα υπόλοιπα σχολεία, π.χ. μπορεί να επιτρέπει τη χρήση μαντίλας στις γυναίκες, που δεν επιτρέπεται στα άλλα σχολεία. Το πρόγραμμα του σχολείου ξεκινά αργότερα από τα άλλα σχολεία ώστε οι μαθητές, που είναι γονείς, να έχουν το χρόνο να συνοδεύσουν τα παιδιά τους στο δικό τους σχολείο (Νηπιαγωγείο ή Δημοτικό).

Οι εκπαιδευτικοί προσλαμβάνονται από τον διευθυντή του σχολείου και πληρώνονται από το Δημόσιο. Το σχολείο την δεκαετία του '80 είχε μόνο 2 τμήματα σήμερα έχει 14. Μετά την παρέλευση 2 εβδομάδων από την έναρξη των μαθημάτων γίνονται εξετάσεις και οι μαθητές που επιτυγχάνουν συνεχίζουν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που διαρκεί 9 μήνες με έξι ώρες μάθημα κάθε μέρα. Οι μαθητές που έχουν μειωμένη ικανότητα προόδου έχουν τη δυνατότητα να προχωρούν αργά και ολοκληρώνουν το πρόγραμμα σε μεγαλύτερο χρόνο έτσι ένα πρόγραμμα 120 ωρών έχουν τη δυνατότητα να το ολοκληρώσουν σε 180 ώρες. Η μετακίνηση των μαθητών στο αργό πρόγραμμα γίνεται από τον σύμβουλο, συνήθως οι μαθητές δεν δυσκολεύονται να πεισθούν. Η εκπαίδευση είναι οργανωμένη σε modules μετά από κάθε module υπάρχουν εξετάσεις.

Το σχολείο αυτό έχει τη δυνατότητα προσφοράς και άλλων μαθημάτων. Τα τελευταία χρόνια αυξήθηκε η ζήτηση των μαθημάτων της ισπανικής γλώσσας από Βέλγους λόγω της αγοράς εξοχικής κατοικίας στην Ισπανία. Τα μαθήματα της ισπανικής προσφέρονται και σε εντατικά τμήμα με μορφή πλήρους απασχόλησης στο σπίτι και ολοκληρώνονται σε διάστημα μερικών εβδομάδων, αντί της κανονικής διάρκειας που είναι ένας χρόνος.

Στα μαθήματα Φλαμανδικής γλώσσας μιλούν μόνο φλαμανδικά, γεγονός που αρχικά αγχώνει τους εκπαιδευόμενους, στην πορεία όμως εξοικειώνονται. Τα πρώτα χρόνια υπήρχαν επιπλέον δυσκολίες στη διδασκαλία λόγω και έλλειψης διδακτικού υλικού. Στα πρώτα μαθήματα που είναι και μαθήματα προσαρμογής και πιθανόν να κουράζονται, οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να επιλέγουν τα πρωινά ή τα απογευματινά μαθήματα ή το συνδυασμό αυτών, επίσης εκείνοι που εργάζονται (κυρίως μετανάστες από τη Ρουμανία και την Πολωνία) μπορούν να επιλέξουν μόνο την εκμάθηση της προφορικής κατανόησης της γλώσσας. Στο έργο των εκπαιδευτικών συμβάλλουν και οι εθελοντές κάτοικοι, όπου συναντώνται με τους εκπαιδευόμενους σε ειδικό χώρο, εκτός σχολείου και συνομιλούν ώστε οι μαθητές να κάνουν πρακτική εξάσκηση.

Τα μαθήματα στο σχολείο μέχρι πέρσι ήταν σε θεματικές ενότητες π.χ. σουπερμαρκετ, μετακινήσεις κλπ., από πέρσι γίνονται βιωματικά με μορφή ρόλων. Ο εκπαιδευτικός αναζητά τα ενδιαφέροντα των μαθητών και σε συνδυασμό με τους στόχους που έχει για το επίπεδο του μαθήματος προσαρμόζει το μάθημα, π.χ. οι μαθητές δημιουργούν το προφίλ τους στο χαρτί σε προδιαγραφές ανάλογες με το facebook στα φλαμανδικά και όταν εξοικειωθούν με τη γλώσσα μπορούν να το δημιουργήσουν και ηλεκτρονικά, ώστε να κοινωνικοποιηθούν με τη χρήση της γλώσσας.

Περιγραφή του Intergration Center

Το κέντρο Intergration Center ιδρύθηκε το 2015 από την Φλαμανδική κυβέρνηση του Βελγίου. Οι υπεύθυνοι του κέντρου μας υποδέχθηκαν με προθυμία, χάρηκαν ιδιαίτερα όταν έμαθαν ότι είμαστε από τη Ρόδο, έναν ταξιδιωτικό προορισμό πολύ γνωστό στην περιοχή αυτή. Αντίστοιχα κέντρα υπάρχουν σε όλη τη Φλαμανδική περιοχή και τις Βρυξέλλες εκτός από τη Γάνδη και την Αμβέρσα. Το κέντρο αυτό υποδέχεται μετανάστες νεοεισερχόμενους στη χώρα αλλά και μετανάστες, που έχουν έρθει στο παρελθόν. Το κέντρο παρέχει διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα δωρεάν. Τα προγράμματα είναι: Social orientation Course, Elementary Dutch Langauge Course, Test on Cognitive Skills. Το πρόγραμμα Social orientation Course είναι 5 εβδομάδων και γίνεται στην μητρική γλώσσα των μεταναστών. Το κέντρο βρίσκεται σε συνεργασία με το σχολείο και απασχολεί εκπαιδευτικούς από το σχολείο. Το κέντρο λειτουργεί ως φίλτρο, δέχεται όλους τους μετανάστες και τους στέλνει σε έναν από τους εξής οργανισμούς: Δημοτικό, Σχολείο Γλώσσας, Πανεπιστήμιο. Όταν είναι προφανής η κατάταξη του υποδεχόμενου, εκείνος δεν δίνει το τεστ. Το τεστ ξεχωρίζει τους μαθητευόμενους αν θα ακολουθήσουν το αργό ή το γρήγορο τμήμα εκμάθησης της γλώσσας. Το κέντρο συνεργάζεται 2 φορές το χρόνο με το σχολείο γλώσσας και υπάρχουν προσωπικές επαφές με τα στελέχη των άλλων οργανισμών. Τα τεστ δεν θεωρούνται αλάθητα και οι καθηγητές του σχολείου έχουν την ευκαιρία να κάνουν αλλαγές αλλά πάντα με τους συμβούλους σπουδών. Το τέστ έχει δημιουργηθεί από το Φλαμανδικό υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο. Στους στόχους του προγράμματος Social orientation Course είναι να δείξει στους μετανάστες τι συμβαίνει γύρω τους τι μπορούν να κάνουν, ώστε τελικά να αισθάνονται όπως στην πατρίδα τους. Τους δίνουν υλικό και ιστοτόπους που μπορούν να αξιοποιούν και να μαθαίνουν ακόμα και μετά από πολλά χρόνια ώστε να είναι ενεργοί πολίτες. Η ιστοσελίδα του οργανισμού είναι http://www.inburgering.be

Περιγραφή του VDAB Training Center

Ο σκοπός του κέντρου είναι ο συνδυασμός της εκμάθησης της γλώσσας με την κατάρτιση για εύρεση εργασίας. Ένα από τα μαθήματα του κέντρου είναι η σύνταξη βιογραφικού και η συζήτηση του υπό μορφή συνέντευξης βιωματικά. Η διάρκεια του μαθήματος είναι 10 ημέρες. Άλλα μαθήματα γλώσσας είναι η ακρόαση κειμένων και να συμπληρώνουν φόρμες. Στο κτίριο του οργανισμού στεγάζεται κυβερνητικό τυπογραφείο. Στην περίπτωση που κάποιοι μαθητές μπορούν να εργαστούν και είναι ικανοί στην εργασία τους βοηθιούνται από τον οργανισμό και στέλνεται εκπαιδευτής στο χώρο εργασίας του μαθητευόμενου ώστε να εκπαιδεύεται στη γλώσσα στο χώρο εργασίας.

Εκπαιδευτικός μας περιέγραψε ένα τυπικό πρόγραμμα μαθήματος που υλοποιεί το κέντρο VDAB. Το πρόγραμμα αφορά την εκπαίδευση στη γλώσσα για μετανάστες που ενδιαφέρονται να εργαστούν σε σούπερ μάρκετ, περιλαμβάνει και λίγα μαθήματα μαθηματικών. Το πρόγραμμα έχει διάρκεια 15 εβδομάδων και η δομή του είναι: 6 εβδομάδες μάθημα στο κέντρο, 3 εβδομάδες πρακτική στο σούπερ μάρκετ, 2 εβδομάδες μάθημα στο κέντρο, άλλες 3 εβδομάδες πρακτική στο σούπερ μάρκετ, αν ο ιδιοκτήτης θέλει τον εργαζόμενο και 1 εβδομάδα εξειδικευμένο μάθημα στο κάντρο οπότε και προσλαμβάνονται. Στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης δεν θέλει τον εργαζόμενο τότε μπορεί να συνεχίσει με πρακτική σε άλλη επιχείριση ή με άλλο πρόγραμμα μαθημάτων στο κέντρο VDAB.

Το κέντρο VDAB έχει πολύ καλά ενημερωμένη βάση δεδομένων με τους φακέλλους των εργαζομένων που τη συμβουλεύονται οι εργοδότες, ακόμη και το σχολείο αξιοποιεί τη βάση για την εύρεση εκπαιδευτικών.

Το κέντρο παρέχει και άλλα προγράμματα, όπως το πρόγραμμα 1 εβδομάδας για τον επαγγελματικό προσανατολισμό. Το πρόγραμμα αυτό γίνεται σε συνεργασία δύο εκπαιδευτικών ώστε να επιβεβαιωθούν από τον δεύτερο εκπαιδευτικό η επίτευξη των στόχων. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αρχικά ήταν δύσκολο, αλλά μετά αποδείχθηκε ότι είχε πολύ καλά αποτελέσματα.

Ειδικό σχολείο για ανήλικους μετανάστες (Μικρό σχολείο)

Σχολείο με έμφαση στη γλώσσα για μαθητές ηλικίας από 12 έως 18 ετών. Οι μαθητές μπορεί να έρχονται με γνώσεις είτε να είναι αναλφάβητοι από χώρες όπως π.χ. το Αφγανιστάν που δεν γνωρίζουν ούτε ανάγνωση ούτε γραφή. Το σχολείο αυτό έχει 10 τμήματα και οι μαθητές μένουν εδώ από 1 έως 2 χρόνια το πολύ και μετά φοιτούν σε κανονικό σχολείο μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Διδάσκονται επίσης Γεωγραφία, Μαθηματικά και Γαλλικά. Το κύριο μάθημα είναι η Φλαμανδική γλώσσα. Οι μαθητές είναι χωρισμένοι σε τρεις ομάδες-τάξεις. Τα μαθήματα της Γεωγραφίας των Μαθηματικών και των Γαλλικών τα διδάσκονται στην προχωρημένη ομάδα-τάξη. Οι διδάσκοντες διδάσκουν περισσότερα από ένα γνωστικά αντικείμενα. Υπάρχει εκπαιδευτικός που υποστηρίζει και συμβουλεύει τους μαθητές αυτούς για 2 με 3 χρόνια μετά την αποφοίτηση τους από το σχολείο αυτό και τη μετάβαση τους στο κανονικό σχολείο. Συνήθως οι μαθητές αυτοί πηγαίνουν σε επαγγελματικό σχολείο λόγω του επιπέδου τους στη γλώσσα. Υπάρχει η δυνατότητα για τους μαθητές, που δεν ενδιαφέρονται πολύ για το σχολείο, να παρακολουθούν 2 μέρες το επαγγελματικό σχολείο και 3 μέρες να εργάζονται, οι μαθητές αυτοί παίρνουν βεβαίωση σπουδών και όχι ισότιμο απολυτήριο

Οι μαθητές που έχουν μεγάλες δυσκολίες στο μάθημα ειδικά στα πρώτα μαθήματα, υποστηρίζονται από εκπαιδευτικό του σχολείου, που είναι ειδικά επιφορτισμένος με αυτό το έργο.

Το ωράριο του σχολείου είναι από τις 9.30 έως τις 3.10 μμ με διάλειμμα για φαγητό, που φέρνουν από το σπίτι. Έχουν εργασίες για το σπίτι και τεστ κάθε 6 εβδομάδες. Η παρακολούθηση του σχολείου είναι υποχρεωτική, στην περίπτωση που το σχολείο αδυνατεί να τους πείσει να παρακολουθούν μαθήματα μέσω παραινέσεων προς τους ίδιους και προς τους κηδεμόνες τους τότε παρεμβαίνει εξωτερικός από το σχολείο θεσμός Ο θεσμός αυτός παρακολουθεί και συμβουλεύει τους γονείς και τους μαθητές, έχει ειδική μέριμνα και υποστήριξη για τους μαθητές που είναι στη χώρα χωρίς τους γονείς τους, τους παρέχει στέγη διατροφή και μέσα μετακίνησης προς και από το σχολείο. Παρέχεται και υποστήριξη στην κατ΄ οίκον μελέτη στο πως να διαβάζουν και στα μαθήματα που έχουν συνήθως δυσκολίες όπως είναι η Ιστορία. Όταν οι μαθητές αδυνατούν στη Φλαμανδική γλώσσα έχουν τη δυνατότητα να απαλλαχθούν από τα άλλα μαθήματα, οι μαθητές αυτοί υποστηρίζονται και με ειδικό εκπαιδευτικό υλικό.

Αξιολόγηση εκπαιδευομένων

Για την αξιολόγηση των εκπαιδευομένων στην γλώσσα αλλά και για τη δημιουργία του εκπαιδευτικού υλικού χρησιμοποιούνται τα ευρωπαϊκά στάνταρ, δηλαδή το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες: Μάθηση, Διδασκαλία, Αξιολόγηση (Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment, CEFR), που αποτελεί μια κατευθυντήρια γραμμή για να περιγράψει τα επιτεύγματα μαθητών ξένων γλωσσών σε όλη την Ευρώπη αλλά και σε άλλες χώρες.

Υποστήριξη νεο εισερχόμενων εκπαιδευτικών

Για τους νεοεισερχόμενους εκπαιδευτικούς έχουν σχεδιαστεί ειδικά επιμορφωτικά σεμινάρια. Τα σεμινάρια τα σχεδιάζουν και τα υλοποιούν οι σύμβουλοι του σχολείου σε συνεργασία με τον Διευθυντή. Στα σεμινάρια γίνεται γενική ενημέρωση για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του σχολείου και των προγραμμάτων που υλοποιεί. Παρακολουθούν μαθήματα έμπειρων εκπαιδευτικών, τους παρέχεται συμβουλευτική υποστήριξη και τα τελευταία χρόνια τους δίδεται

βιβλίο, που έχει σχεδιαστεί ειδικά για αυτόν το σκοπό.

Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται από τους εκπαιδευόμενους ως προς τον βαθμό ικανοποίησης τους, αναφορικά με την τήρηση του ωραρίου και τη συνέπεια τους και από την επίσκεψη του συμβούλου στην τάξη, που γίνεται κατόπιν συνεννοήσεως. Ο εκπαιδευτικός προσλαμβάνεται από τον Διευθυντή του σχολείου και μετά από θετικές αξιολογήσεις μονιμοποιείται μετά από 4 ή 5 χρόνια. Ένας μόνιμος εκπαιδευτικός είναι σπάνιο να απολυθεί.

Σύμβουλος μαθητών

Στο εκπαιδευτικό σύστημα υπάρχει και ο θεσμός των συμβούλων των μαθητών. Οι σύμβουλοι των μαθητών είναι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν αλλά και υπηρετούν στο γραφείο των συμβούλων του σχολείου για την επίλυση θεμάτων, που απασχολούν τους εκπαιδευόμενους. Ο θεσμός αυτός είναι πολύ χρήσιμος, όπως μας αναφέρθηκε, γιατί συμβάλλει στην επίλυση των αιτημάτων των μαθητών και αποφορτίζει το κλίμα στην αίθουσα διδασκαλίας. Από την εφαρμογή του θεσμού, τα τελευταία χρόνια, ελαττώθηκαν σε μεγάλο βαθμό τα παράπονα των μαθητών. Μετά από αίτημα των μαθητών προς το σχολείο προγραμματίζεται συνάντηση προς συζήτηση και επίλυση του προβλήματος. Οι μαθητές λαμβάνουν γραπτώς ειδοποίηση για τη συνάντηση που αναφέρεται και το προς συζήτηση θέμα. Συνηθισμένα θέματα είναι τα αιτήματα των εκπαιδευόμενων για να παρακολουθήσουν πιο προχωρημένη τάξη, θέματα που αφορούν τις απουσίες τους, διαφωνία των μαθητών για το τμήμα κατάταξης μετά από το τεστ αξιολόγησης κλπ.

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Οι μαθητές στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχουν ηλικία από 2,5 έως 5 ετών, που είναι το νηπιαγωγείο και από 5 έως 12 που είναι το Δημοτικό. Ο μέγιστος αριθμός ανά τμήμα είναι οι 24 μαθητές. Το σχολείο μπορεί να αποφασίζει πόσους μαθητές θα έχει η τάξη, π.χ. μία τάξη στο σχολείο είχε 10 μαθητές, γιατί υπήρχαν μαθητές με διαφορετικά επίπεδα.

Το σχολείο επιλέγει τι ώρα θα ξεκινούν τα μαθήματα στο χρονικό διάστημα από τις 8.15 έως 9.00 πμ. Το σχολείο που επισκεφθήκαμε είχε έναρξη στις 9.00πμ. Τα μικρά παιδιά, που έχουν έρθει πρόσφατα στη χώρα, είτε παιδιά μικτών γάμων που δεν γνωρίζουν τα Φλαμανδικά δεν παρακολουθούν απευθείας σε κανονική τάξη αλλά παρακολουθούν ειδικό τμήμα εκμάθησης της Φλαμανδικής γλώσσας, ώστε να μάθουν πρώτα τη γλώσσα. Η δασκάλα του τμήματος είτε έχει τα παιδιά αυτά σε χωριστή αίθουσα είτε είναι μαζί τους σε στην κανονική τους τάξη. Η δασκάλα του ειδικού τμήματος για τη γλώσσα δεν απασχολεί τα παιδιά όταν έχουν το αγαπημένο τους μάθημα που συνήθως είναι η γυμναστική ή η τέχνη. Το μάθημα γλώσσας στο ειδικό τμήμα γίνεται συνήθως με τη βοήθεια παιχνιδιών ανάλογα με την ηλικία των παιδιών. Η χρήση άλλων γλωσσών γίνεται μόνο στα εισαγωγικά μαθήματα με τα smart games και συνήθως για το πολύ μικρό χρονικό διάστημα προσαρμογής των μαθητών.

Οι μαθητές επιλέγονται στο κάθε σχολείο ανάλογα με τον τόπο διαμονής τους. Οι μαθητές που έχουν αδέλφια στο σχολείο προηγούνται στις έγγραφες.

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

Στο Πανεπιστήμιο παρουσιάστηκε το πρόγραμμα, που εφαρμόζουν σε φοιτητές μελλοντικούς

εκπαιδευτικούς γλωσσικών μαθημάτων. Το πρόγραμμα ονομάζεται αυτοσυντηρούμενη μάθηση με διαχωρισμό σε τρία επίπεδα (Self-Sustained Learning The three -Field Model). Το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε πριν από 6 χρόνια, αρχικά είχε και πολλά αρνητικά στοιχεία που με την εμπειρία εφαρμογής ξεπεράστηκαν.

Η νέα προσέγγιση συνδέει: την Επικοινωνιακή διδασκαλία γλωσσών communicative language teaching (CLT), την αυτοσυντηρούμενη μάθηση self-sustained learning(SSL) και την εστίαση στην θεωρία focus-on-form (FonF) με την αξιοποίηση της λογοτεχνίας σε περιβάλλον ΤΠΕ. Το πρόγραμμα συνδιάζεται και με ευελιξία στον ρυθμό μελέτης των φοιτητών, έτσι μερικοί φοιτητές μπορούν να ολοκληρώσουν το μάθημα σε 13 εβδομάδες και ορισμένοι άλλοι σε 18 εβδομάδες ανάλογα με το χρόνο μελέτης που μπορούν να διαθέσουν για την ολοκλήρωση των εργασιών που τους ανατίθενται. Ο τρόπος αυτός είναι πιο ευέλικτος από την παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας όπου το κύριο βάρος δίδεται στην παράδοση. Η προσέγγιση αυτή φαίνεται πιο ενδιαφέρουσα στους φοιτητές κατά μέσο όρο μελετούν 6 λογοτεχνικά βιβλία στο εξάμηνο σε περιβάλλον ΤΠΕ.

Στο σχήμα παρουσιάζεται πως γίνεται το κάθε στάδιο διδασκαλίας, οι φοιτητές συμμετέχουν στο κάθε στάδιο διαδοχικά. Στην προσέγγιση αξιοποιείται η παιδαγωγική μέθοδος της ανεστραμμένης τάξης καθώς και η ομαδοσυνεργατική μέθοδος.